بررسی امکان استفاده از گونه های مقاوم chenopodiaceae و euphorbiaceae در گیاه پالائی خاک های آلوده به ترکیبات نفتی و مطالعه برخی اثرات متقابل گیاه و ترکیبات نفتی

مکان های آلوده به ترکیبات نفتی تهدیدی برای سلامتی انسان و اکوسسیستم ها محسوب شده و باید اقداماتی برای برطرف کردن این آلودگی ها صورت گیرد. تکنیک های قدیمی و سنتی برای زدودن این آلودگی ها پرهزینه بوده و در مقیاس وسیع برای منطقه مورد نظر مشکلاتی را ایجاد خواهد کرد. گیاه پالائی(phytoremediation) تکنیک پالایشی شامل جذب، تغییر شکل، تجمع و یا تصعید آلاینده ها توسط گیاه از سطح ذرات جامد خاک و فاز مایع آن و یا از طریق تحریک فعالیت میکروبی در ریزوسفر می باشد. این تکنیک می تواند آلودگی ها را برطرف یا تا حد قابل قبولی برای محیط زیست کاهش دهد. به منظور موفقیت در گیاه پالائی، انتخاب گیاهان مقاوم و مناسب ضروری بوده و باید با در نظر گرفتن اکولوژی گونه ها و شرایط اقلیمی حاکم بر محیط، انجام گردد. در این تحقیق سعی شده ضمن انجام تحقیقات میدانی و الهام گرفتن از طبیعت، تعدادی گونه گیاهی انتخاب شده، با انجام آزمایش های گلخانه ای توانائی پالایشی آنها مورد سنجش قرار گرفته و در صورت داشتن توان پالایشی مناسب برای گیاه پالائی مناطق آلوده پیشنهاد گردند. گیاهان رشد یافته در آلودگی ممکن است در اثر رشد در محیط آلوده تغییراتی حاصل کنند، این تحقیق به بررسی تعدادی از این تغییرات پرداخته است. با استفاده از تحقیقات میدانی پنج گونه برای این منظور انتخاب شدند: salsola kali، kochia scoparia، chenopodium album و atriplex aucheri از خانواده chenopodiaceae و chrozophora hierosolymitrana از خانواده euphorbiaceae. به عنوان نخستین مرحله از انتخاب گیاه، میزان جوانه زنی این گیاهان در غلظت های مختلف نفتی مورد بررسی قرار گرفت و نتایج نشان داد درصد جوانه زنی برحسب نوع گیاه و غلظت آلودگی متفاوت می باشد. بررسی میزان بقاء نشان داد همچنین میزان بقاء گیاهان برحسب نوع گیاه و غلظت آلودگی متفاوت بوده همچنین بعضی از غلظت ها برای برای برخی گونه ها کشنده می باشد. اندازه گیری طول ریشه در k. scopariaو s. kali و مقایسه ی آن با میزان جوانه زنی آنها نشان داد بین کاهش در صد جوانه زنی و رشد متعاقب آن ارتباط تنگاتنگ وجود دارد. نتایج اندازه گیری میزان بقاء نشان داد درصد بقاء بسته به نوع گیاه و غلظت آلودگی متفاوت می باشد، همچنین برخی غلظت ها برای گیاهان کشنده می-باشد. این موضوع حساسیت درمورد انتخاب گیاه به منظور گیاه پالائی را بیشتر کرده خاطر نشان می سازد برای انتخاب گیاه فقط درصد جوانه زنی موُثر نبوده و میزان رشد پس از آن و غلظت آلودگی نیز باید در نظر گرفته شود. بررسی اثر ترکیبات نفتی بر دانه گرده این گونه ها نشان دهنده تغییرات در ظاهر دانه گرده سه گونه c.album، s. kali و ch. hierosolymitran در اثر آلودگی می باشد. دانه گرده a. aucheri رشد کرده در منطقه آلوده تغییر ظاهری نسبت به نمونه شاهد نشان نداد. در k. scoparia رشد کرده در آلودگی بساک ها تشکیل شده اما قادر به ایجاد دانه گرده نبودند. به منظور بررسی توانائی پالایشی این گیاهان بذر آنها در خاک های آلوده به نفت خام در غلظت های مختلف کاشته شدند. پس از یک دوره هشت ماهه گیاهان از گلدان ها خارج شده و میزان نفت باقی مانده در آنها اندازه گیری شد. نتایج حاصل از این قسمت نشان داد: a. aucheri نفت خام را کاهش نداده،. بنابراین توان پالایش خاک های آلوده به ترکیبات نفتی را نداشته و صرفاً یک گونه مقاوم می باشد. بیشترین میزان کاهش نفت مربوط به ch. hierosolymitrana بود. از بین گونه های نامبرده تنها c .albumقادر به رشد در غلظت 8% بوده و به میزان 18% آلودگی را کاهش داد. دو گیاه s. kali و ch. hierosolymitrana برای مقایسه قارچ های ریزوسفری منطقه شاهد و آلوده انتخاب شدند.. از ریشه s. kali رشد کرده در منطقه آلوده هیچ قارچی جدا نشد اما از ریشه نمونه رشد کرده در منطقه آلوده سه گونه قارچ جدا شد. از ریشه ch. hierosolymitrana در منطقه شاهد سه گونه ی قارچی و در منطقه آلوده شش گونه ی قارچی جدا شد. دو گونه قارچی armillaria sp. و fusarium equiseti در غلظت های مختلف نفتی کشت داده شد و قطر هاله رشد در آنها اندازه گیری شد. نتایج نشان داد f. equiseti در مقایسه با armillaria sp. مقاومت بیشتری در مقابل نفت خام دارد.